Ontbossing regenwouden bedreigt energiewinst uit waterkracht

Tropische regenwouden vormen de ideale locaties om dammen neer te planten die met behulp van de rivieren enorme hoeveelheden energie opwekken. Veel landen in de Amazoneregio maken van waterkracht dan ook een absolute prioriteit. Brazilië rekent erop voor het overgrote deel van zijn energie (ongeveer 75 procent). Het land heeft bovendien plannen om nog tientallen extra waterkrachtcentrales te bouwen.

Tegenvallende productie

De energie-output van die geplande dammen kan wel eens beduidend lager liggen dan verwacht. Dat toont een nieuwe studie aan die het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift PNAS op maandag 13 mei publiceerde. De mogelijk tegenvallende productie heeft alles te maken met de ontbossing van het regenwoud. Dat die nefast is voor de biodiversiteit is al langer bekend, maar nu blijkt dat ook de energie-industrie eronder kan lijden. Als men niet snel stopt met het kappen van bomen, bestaat de kans dat waterkracht in 2050 tot 40 procent minder energie zal kunnen produceren. Minder bomen betekent namelijk minder neerslag, en dus ook minder water om rivieren aan te sterken.

Misleidende theorie

Tot nog toe maakte men zich bij het plannen van nieuwe projecten weinig zorgen over de effecten van toekomstige ontbossing. Ofwel hield men er geen rekening mee, ofwel ging men ervan uit dat ze energieproductie positief beïnvloeden. Die redenering is niet zo vreemd. Wetenschappers merken al jaren dat rivieren meer water komen te bevatten wanneer de bomen langs de oever weggekapt worden. Het water in de grond komt rechtstreeks in stroompjes en rivieren terecht in plaats van opgezogen te worden door boomwortels.

Producenten van regen

Dr. Claudia Stickler en haar collega’s hebben nu een ander effect van ontbossing ontdekt dat deze waterwinst helemaal teniet doet. ‘Regenwouden produceren hun eigen neerslag’, zei Stickler aan BBC News. Bomen pompen voortdurend vocht in de lucht. Dat vocht verandert in regendruppels en sterkt de rivieren aan. Door bomen in regenwouden te blijven kappen, neemt de hoeveelheid neerslag, en bijgevolg de hoeveelheid water in de rivieren, almaar af. Volgens de studie valt er op dit moment al 6 tot 7 procent minder regen in het Amazonegebied dan toen de regio nog volledig bebost was. Bovendien duiden voorspellingen op een verlies van 40 procent regenwoud tegen 2050, wat de neerslag zo fel zou doen dalen dat 35 tot 40 procent van de potentiële waterkrachtenergie verloren zou gaan.

Belo Monte-dam

Het onderzoeksteam nam ook het controversiële Belo Monte-project onder de loep. De dam, die al veel kritiek en protest ter verduren kreeg omwille van zijn impact op het landschap,  wordt momenteel gebouwd in de Xingu, een zijrivier van de Amazone. Het is het op twee na grootste hydro-elektrische project ter wereld en zou meer dan 11.000 megawatt aan elektriciteit  leveren. De onderzoekers waarschuwen dat die output met 30 procent zal afnemen als de ontbossing voortduurt zoals voorspeld. Dat staat gelijk met energie voor 4 miljoen Brazilianen.